بعضی برای تقویت بینایی و درمان کاهش قدرت
بینایی از عینک استفاده می کنند برخی هم از آن برای درمان لوچی چشم و یا تنبلی چشم
استفاده می کنند پس عینک ورزشی ممکن است کاربردهای متفاوتی داشته باشد بر حسب نوع کاربرد,
نوع عینکی که به کار می رود هم متفاوت است
در هر جایی که هستید کمی به دور وبرتان
نگاه کنید. از هر چند نفر حداقل یکی از آنها یک وسیله اضافی روی صورت خود دارد که همان
عینک است. هرکدام از این افراد عینکی به مقصود خاصی از این عینک استفاده می کنند. بعضی
از آنها تنها به خاطر زیبایی عینک میزنند. بعضی برای محافظت از چشم در برابر آفتاب
عینک میزنند.
بعضی برای تقویت بینایی و درمان کاهش قدرت
بینایی از آن استفاده میکنند. برخی هم از آن برای درمان لوچی چشم و یا تنبلی چشم استفاده
میکنند. پس عینک ممکن است کاربردهای متفاوتی داشته باشد. بر حسب نوع کاربرد، نوع عینکی
که به کار میرود هم متفاوت است.
● عینکهای آفتابی و تزئینی
همان طور که گفته شد هدف از به کار گرفتن
این عینکها، محافظت چشمها در برابر اشعههای آسیب رسان خورشید است. برخی هم تنها
به علت جنبه تزئینی و زیبایی از آن استفاده میکنند. نکتهای که در اینجا باید به
آن اشاره کرد، این است که گاهی این عینکها نه تنها از چشمها در برابر اشعههای نور
خورشید محافظت نمیکنند بلکه باعث میشود آسیب بیشتری هم به چشم وارد شود.
به طور کلی اگر مانعی جلوی رسیدن نور به
چشمها را بگیرد یا اگر شما در اتاقی که نور کمی دارد قرار بگیرید، مردمک چشمها گشاد
میشود و بنابراین احتمال ورود نورهای خارجی به درون محفظه چشم بیشتر میشود. پس اگر
به دلیل هرگونه بیماری چشمی نیاز به استفاده از عینک آفتابی دارید، حتماٌ باید در انتخاب
آن دقت کنید؛ چون عینکهای غیر استاندارد تنها با تاریک کردن جلوی چشمان شما، مردمک
را گشاد کرده و بدون ایجاد سدی در برابر اشعههای آسیبرسان، اجازه ورود آنها به محوطه
داخل چشم را فراهم میکنند.
● عینکهای طبی
این عینکها با مدلهای گوناگون و با مواد
مختلفی ساخته میشوند. اگر جهت تصحیح دوربینی یا نزدیکبینی باشند به شکل محدب یا
مقعر هستند و اگر جهت تصحیح لوچی چشم باشند، به شکل منشور خواهند بود. البته تفاوت
این اشکال در عمل به طوری نیست که بتوان به راحتی متوجه شد.
● عینک های طبی- آفتابی
این عینکها هم در اصل مصارف طبی دارند
و برای ترمیم و تصحیح اختلالات انکساری چشمها به کار میروند اما جزء دیگر هم به آن
اضا فه میشود که هم میتواند جنبه زیبایی داشته باشد و هم گاهی خود جزئی از عملکرد
طبی و درمانی عینک را تشکیل میدهد. این عینکها نباید برای شما چندان ناآشنا باشند.
اینها عینکهایی هستند که شیشه آنها به اصطلاح فتوکرومیک است. در بسیاری از موارد رنگ
وتیرگی شیشه توسط خود بیمار انتخاب میشود.
● عینکهای صنعتی و حفاظتی
احتمالاٌ از نام این عینکها متوجه مصارف
آنها شدهاید. این عینکها در مشاغل مختلفی نظیر جوشکاری، آهنگری و رادیولوژی و غیره
به کار گرفته میشود تا از چشمها در برابر نفوذ اجسام خارجی و نیز اشعههای مضر محافظت
کنند.
● عینکهای متفرقه
انواع دیگری از این عینکها وجود دارند
که چون کاربردهای آنها بسیار محدود و مختص به موارد بسیار اختصاصی است، در اینجا زیاد
مورد بحث قرار نمیگیرند. از این میان میتوان به عینکهای الکترونیکی برای نابینایان،
عینکهای سمعکدار برای ناشنوایان و عینک ورزشی برای ورزشکاران را نام برد.
به طور کلی همه عینکها از دو قسمت اصلی
تشکیل شدهاند که یکی قاب است و دیگری شیشه یا عدسی عینک. قاب اگرچه در ساختمان عینک
شاید به اندازه عدسی اهمیت نداشته باشد اما معمولا در نگاه اول توجه بیشتری را به خود
جلب میکند و بنابراین اکثر مردم در انتخاب آن وسواس زیادی به خرج میدهند. قاب از
چند قسمت اصلی تشکیل میشود.
▪ ریم یا Ryewire
که در اصل حلقهای از قاب است که دور و اطراف عدسی را در بر میگیرد
و در اصل جایگاه قرارگیری عدسی است. البته بسیاری از عینکهای جدید فاقد این قطعه هستند
و عدسی در آنها توسط پیچ و مهرههایی به اجزاء قاب وصل میشود.
▪ پل یا Bridge
قطعهای از قاب است که از روی بینی عبور میکند و در اصل ریمهای طرفین
را به هم متصل نگه میدارد.
▪ بالشتک یا pad
قطعاتی هستند ۲(تا) که در هر یک از طرفین بینی قرار میگیرند و در اصل
باعث میشوند که وزن عینک با ملایمت روی بینی پخش شود.
▪ قطعاتانتهایییا Endpiecها که در انتهای طرفین راست وچپ در قسمت
خارجی ریمها قرار دارند.این قطعات محل اتصال دسته عینک به ریم هستند. انواع مختلفی
از قطعات انتهایی وجود دارد. به طور مثال برخی از آنها در این بخش دارای فنری هستند
که باز و بسته شدن دستهها را تسهیل میکند.
▪ دسته عینک قسمتی است که عینک را در گوشها
نگه میدارد و در اصل خود از چند بخش مختلف تشکیل شده است. دسته عینک میتواند از نوع
مدل جمجمهای (یعنی قسمت انتهایی آن به پشت گوش خم شود) از نوع انتها صاف و یا از نوع
تغییرپذیر باشد (یعنی در صورت تمایل بیمار آن را خم میکند) اکثر قابها از موادی پلاستیکی
یا فلزی ساخته میشوند و در اصل گاهی ساختار آنها ترکیبی از دو ماده مزبور است. به
هر حال ساختار و ماده سازنده قاب باید ویژگی های زیر را داشته باشد تا یک عینک مطلوب
در نظر گرفته شود. قابلیت کشش، شکل پذیری و انعطاف داشته باشد تا عدسی را درخود جای
دهد.
درجاتی از انعطافپذیری و نرمی داشته باشد
تا در برابر فشارها و کششها به راحتی آسیب نبیند ودر ضمن، گذاشتن عینک بر روی صورت
را نیز تسهیل کند. جنس آنها طوری باشد که در مواجهه با عوامل شیمیایی، آب، تعریق صورت،
نور خورشید و غیره تغییر رنگ وتغییر شکل ندهد. سبک باشد.
● مقرون به صرفه باشد
مسلما شکل ظاهری هم بسیار مهم است. با توجه
به اینکه عینک در بخش قابل توجهی از روز توسط فرد مورد استفاده قرار میگیرد، بخش
مهمی از صورت و نمای ظاهری فرد را تشکیل میدهد و بنابراین باید با فرم صورت فرد هماهنگی
داشته باشد.
با این حساب اندازه قاب، رنگ قاب، طراحی
قاب و از طرف دیگر ویژگیهای عدسی یا شیشه عینک همگی باید با سلیقه فرد و نیز ویژگیهای
صورت وی هماهنگی داشته باشند. به طور مثال باید در هنگام انتخاب عینک به وضعیت بالشتکها
و پل عینک بسیارتوجه کرد تا فشار بیش از حد به بینی وارد نکند و به راحتی بر روی آن
سوار شوند.
در ضمن باید توجه داشت که نوع عدسی هم در
انتخاب قاب بسیار با اهمیت است. برخی از قاب ها این توانایی را ندارند که هر نوع عدسی
را در خود جای دهند و بنابراین در زمان انتخاب قاب. ویژگیهای عدسی (مثل قطر عدسی،
شکل و تحدب عدسی، قطر کانون عدسی و......) هم باید مد نظر قرار بگیرند.
یکی از مهمترین خصوصیاتی که در هنگام انتخاب
قاب باید توجه کرد، ویژگی های حساسیتی بدن است. به طور مثال برخی از افراد به انواعی
از فلزات و طلاجات حساسیت دارند و در مواجهه با آنها دچار ضایعات پوستی، کهیر و اگزما
میشوند. به ویژه بسیاری از افراد به نیکل که در ساختار بسیاری از وسایل تزئینی مثل
گوشوارهها، گردنبندها، ساعت و دستبند به کار میروند، حساسیت دارند. طلا نیز از
ویژگی مشابهی برخوردار است ودر بسیاری از افراد ایجاد واکنشهای حساسیتی میکند. در
صورتی که سابقه ابتلا به چنین حساسیتها و آلرژیهایی دارید، حتما باید در زمان انتخاب
قاب از مواد سازنده قاب اطلاع کافی کسب کنید.
حتما توجه داشته باشید که در هنگام تهیه
عینکهای طبی باید با نسخه چشم پزشک مراجعه کنید. علاوه بر اینکه تعیین نمره عینک حتماٌ
باید توسط چشم پزشک شما صورت گیرد. خصوصیات دیگری نیز وجود دارد که به جز چشم پزشک
فرد دیگری قادر به تعیین آنها نیست.
● آستیگماتیسم
آستیگماتیسم که یکی از اختلالات شایع انکساری
در چشمهاست، برای ترمیم به عدسیهای خاصی احتیاج دارد که آن هم نیازمند محاسبات بسیار
دقیق توسط چشم پزشک است.
● تعیین فاصله مردمکها یا PD
شاید یکی از اصلیترین کارهایی که چشم پزشکان
در هنگام نوشتن نسخه عینک انجام میدهند تعیین PD
یا فاصله بین دو مردمک است. در صورتی که این عدد تعیین نشود، عینک ساز
قادر نخواهد بود عینک مناسبی برای شما تهیه کند و برای همین چشم پزشکان معمولاٌ با
وسایل بسیار دقیقی این عدد را برای شما مشخص میکنند. در صورتیکه این فاصله درست تخمین
زده نشود، دید مطلوب برای شما ایجاد نمیشود.
به هر حال با توجه با اینکه به طور معمول
تجربه افراد در تهیه عینک مناسب چندان زیاد نیست، همیشه تبادل نظر با مسئول فنی محل
خریداری عینک، کمک کننده است. با این وجود، از نظر ظرافت و زیبایی،انتخاب نهایی با
بیمار است. اما در صورت نیاز میتوان از اطلاعات و تجارب مسئول فنی در مورد انواع قابهای
موجود در بازار و نیز تجربه چهره شناسی وی استفاده کرد. برای یک انتخاب مناسب توجه
به خطوطی که صورت شخص را تشکیل میدهند و نیز شکل هندسی صورت بسیار با اهمیت است.
حالات خاص و ویژگیهای صورت، موها، ریش
و سبیل، رنگ مو و میزان تیرگی پوست نیز باید مد نظر باشد. از طرف دیگر،شغل و شخصیت
اجتماعی، سن، جنس وحتی نحوه لباس پوشیدن فرد نیز از عواملی هستند که در انتخاب باید
مورد توجه قرارگیرند. همیشه باید در نظر داشت که هماهنگی قسمت فوقانی قاب با ابروها
و بخش پائینی قاب با گونهها و نیز موازی بودن دماغه قاب با شیب بینی کمک قابل توجهی
به مناسب بودن قاب برای صورت فرد میکند.
تمام این ملاحظات در مورد کودکان هم صدق
میکند. به ویژه جنبههای زیبایی و ظرافت قاب در مورد کودکان بسیار مهم است چرا که
اگر این موارد رعایت نشوند باعث از بین رفتن علاقه به استفاده از عینک در کودکان میشود
و حتی ممکن است به علت تخریب و زشت کردن چهره کودک، از نظر روحی و شخصیتی برای وی مشکل
ساز شود. در ضمن با توجه به میزان فعالیت و جنب وجوش بچهها باید میزان مقاومت و ایستادگی
قاب کمی بیشتر از بزرگسالان باشد تا به راحتی آسیب نبیند. آموزش استفاده صحیح و نگهداری
عینک به کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و والدین در این امر نقش بسیار
مهمی بر عهده دارند.
به طور کلی بر اساس شکل کلی صورت، میتوان
توصیههایی در مورد شکل قاب و عدسی داشت: برای چهرههای مربعی شکل، قابهای گرد؛برای
چهرههای لوزی شکل، قابهای بدون ریم ؛ برای چهرههای کشیده، قابهای طرح ریبان با
عمق زیاد؛ برای چهرههای مثلثی شکل با قاعده در بالا قابهای طرح ریبان با عمق کم؛
برای چهرههای مثلثی شکل با قاعده در پائین، قاب های بیضی شکل؛ و برای چهرههای گرد،
قابهای چهارگوش بیشتر از نظر زیبایی مناسب هستند.
دسته عینک هم در انتخاب نوع عینک و نمای
نهایی چهره فرد، اثر بسیار زیادی دارد. به طور مثال دستههایی که در قسمت پائین قاب
لولا شده باشند، چهره را کوتاهتر نشان میدهند و بر عکس دستههایی که در بالای قاب
لولا شده باشند، صورت را کشیدهتر نشان میدهند.
یکی دیگر از مهمترین بخشهای عینک عدسی
است. تعیین یک عدسی مناسب کاری نسبتا تخصصی است و به عوامل متعددی نظیر: قطرعدسی، محدب
یا مقعر بودن عدسی، مقاومت آن در برابر ضربات و غیره بستگی دارد. در صورتی که تمایل
دارید عدسی عینک شما رنگی یا به اصطلاح فتوکرومیک باشد، متناسب بودن رنگ آن با قاب
و دیگر اجزاء صورت مهم است. گاهی عدسیها ویژگیهای دیگری نظیر ویژگی ضد رفلکس (Anti-reflex) دارند که برای درمان برخی
از اختلالات چشم پزشکی مفید است.
در مورد عینکهای طبی اکیدا به استفاده
کنندگان توصیه میشود که پس از اتمام مراحل ساخت عدسی و کارگذاری آن پس از تحویل از
عینکسازی و قبل از استفاده، حتما یک بار عینک را با چشم پزشک خود کنترل کنید تا از
صحت و درستی اقدامات تکنیکی ونیز مناسب بودن عدسی و دیگر ویژگیهای عینک اطمینان حاصل
کنید.
دکتر علی غلامرضانژاد