در فرایند ساخت هر آهنگی که به گوش شما می رسد سه نفر نقش دارند . آهنگساز به عنوان الهام دهنده و خالق اثر ، تنظیم کننده و نوازنده .
آهنگساز و میکس و مسترینگ می تواند هر کسی باشد . همه استعداد این را دارند که در ذهن خود قطعات موسیقی ابداع کنند . ولی آنچه مهم است و معمولا شنوندگان زیاد در مورد آن کنجکاو نمی شوند این است که چگونه می شود افکار ذهنی آهنگساز را مبدل به نت کرد و سپس با ساز اجرا کرد ، حتی زیبا تر .
اتحادیه ی موسیقیدانان آمریکا تنظیم را به عنوان هنر تهیه و تطبیق و به بیان متفاوت ترجمه ی نت های روی کاغذ بصورت دیگر ( آوایی ) بیان می کند . بر اساس تعاریف این اتحادیه ، یک تنظیم ممکن است شامل بیان کردن و هماهنگ کردن نت ها و حتی دخالت در اصل ملودی باشد . بنابراین ، هنر تنظیم عبارت است از هارمونیک (ایجاد هماهنگی کردن ) ، ملودیک ( خوش آوا کردن ) و ریتمیک ( ضرب دار کردن ) کردن ساختار موسیقی . ارکسترا و تنظیم را نباید با هم برار دانست . در ارکسترا فقط تطبیق نت برای موسیقی دسته جمعی مطرح است در حالی که تنظیم دربردارنده ی فنون ساخت ملودی نیز هست .
تنظیم در ایران امری نوپاست . اجرای متفاوت و دل نشین چند ساز به طور هم زمان ، یکی از دستاوردهای تنظیم است . در کشور ما سابقا در اکثر اجراها نوازندگان از ابتدا تا انتها ، مشترکا یک ملودی را می نواختند . با ورود تنظیم به موسیقی ما ، تنوع در اجرا ها دیده شد و گروه های ارکسترا در ایران نیز تشکیل شدند .
تنظیم کننده و میکس و مسترینگ باید این ویژگی ها را داشته باشد : کاملا با علم موسیقی آشنا باشد ، سازها را بشناسد و با صدای آنها آشنایی کامل داشته باشد . تنظیم کننده خط های ملودی را می چیند یا صدا ها و سازها را ترکیب می کند ، به آهنگ استیلی می بخشد که در قطعه ی تنظیم نشده فقدانش احساس می شود . شخص تنظیم کننده باید خلاقیت ، تمرین موسیقی و گوش های خوب داشته باشد . به یاد داشته باشید تنظیم کننده شدن کار آسانی نیست .
او باید نت ها را برای سازها بنویسد و آماده کند ، هماهنگی سازها و زیبایی آهنگ را مدیریت کند ، صداها را ترکیب کند و فنون زیباسازی را بکار گیرد . تنظیم کننده می تواند حتی سرپرست گروه هم باشد .
تنظیم می تواند هم برای چندین ساز باشد هم برای تعداد اندکی . تنظیم بر عهده ی شخص تنظیم کننده است و می تواند طبق میل خودش با توجه به علم موسیقی ، تعداد و توانایی نوازندگانش هر تعداد سازی که می خواهد اضافه یا حذف کند .
تنظیم کننده پس از اینکه ملودی را به اتمام رساند ، سازهای مورد نظرش را طبقه بندی می کند تا وسعت صدا دهی آنها را بررسی نماید . او باید طوری سازها را بچیند که از هر کدام بهترین نتیجه را بگیرد .
در مرحله ی پایانی تنظیم ، نت ها را به ترتیب اهمیت ساز ، روی خطوط حامل بر روی کاغذ پارتیتور بنویسد و آماده ی اجرا کند .
در پایان می توان گفت تنظیم امری سلیقه ایست ولی آن تنظیمی مورد پسند واقع می شود که طبق اصول موسیقی باشد ضمن اینکه زیبایی خود را حفظ کرده .
تنظیم هنر تنوع بخشیدن به ملودی می باشد .